Ort koronny Jana II Kazimierza

Informacje

Nr inwentarza

MNS H/76

Dział

Dział Historyczno-Archeologiczny

Technika

tłoczenie

Materiał

srebro

Klasyfikacja praw autorskich

Opis

Ort koronny Jana II Kazimierza jest jedną ze 108 monet, które szczęśliwie przetrwały II wojnę światową, a pochodzą z przedwojennej kolekcji numizmatycznej Muzeum Ziemi Sądeckiej. Historia prezentowanej monety związana jest z potopem szwedzkim.

W drugim roku najazdu szwedzkiego król Jan Kazimierz, wracając do kraju obrał Lwów na swoją siedzibę, co dokonało się 10 lutego 1656 r. Utrzymanie przybyłego wraz z królem licznego dworu wymagało funduszy, a doraźne akcyzy na ten cel nie były wystarczające. Uniwersałem dnia 1 marca 1656 r. król utworzył mennicę, a na jej potrzeby zarekwirowano srebra kościelne z kilku diecezji Rzeczpospolitej. Według uniwersału mennica lwowska miała bić orty i szóstaki do odwołania, gdyż  w tym czasie była jedyną w rękach polskich.

Monety lwowskie odbiegają od innych monet koronnych Jana Kazimierza, po pierwsze ze względu na słabe walory artystyczne stempli tworzonych przez rytowników, którzy nie byli artystami a zwykłymi rzemieślnikami, po drugie, że sam proces bicia monet odbywał się w prymitywny sposób - na początku ręcznie za pomocą ciężkiego młota, a później używano tzw. wieży z tramów (belek), z której za pociągnięciem sznurka spadał młot, wybijając monetę.

Wyróżnikiem prezentowanego orta koronnego jest umieszczona na kołnierzu królewskim sygnatura Józefa Żyda, grawera mennicy lwowskiej od 1 marca do 1 października 1656 r. – hebrajska litera „j” dzięki której otrzymujemy precyzyjną informację o jej datowaniu.

Awers: Popiersie króla w koronie i kolczudze w prawo. Na kołnierzu hebrajska litera „j” - sygnatura Józefa Żyda. Po jego bokach cyfry 1-8 oznaczające liczbę wartości w groszach.
W otoku: IO.CAS.IM.D.G.REX.PO RVS.PRVS. oraz lew – znak mennicy lwowskiej.

Rewers.: Tarcza herbowa polsko-litewska ze „Snopem” Wazów w polu sercowym. Na boku niedobita data 16...
W otoku: RG.GOTH. VANDL.Q.H.R.RE.


Opracował Bartłomiej Czech